Büyüme bozuklukları, boy kısalığının yanı sıra yaşıtlarına göre kısa olma veya yeterince boy atamama ile de kendini gösterebilmektedir. Büyüme hızının 4 yaşından önce yılda 7 santim, 6 yaşından önce yılda 6 santim, 6 yaş püberte arasında ise yılda 4.5 cm den daha az olması yetersiz büyümeyi gösterir.
Büyüme bozukluklarının erken tanısı açısından en iyisi, gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, her çocuğun büyümesinin izlenmesidir, çünkü bilindiği gibi yeterli büyüme sağlığın göstergesidir ve yetersiz büyüme söz konusu olduğunda nedeni araştırılmalıdır.
Boy kısalığı veya büyüme bozukluğu nedeniyle değerlendirilen olgularda hormon eksikliğinin saptanması halinde, bu olgulara büyüme hormonu tedavisi uygulanmaktadır. Büyüme hormonu tedavisinin başarısını etkileyen en önemli faktör tedaviye gecikmeden başlanmasıdır.
Boyu ve büyüme hızı normal olan çocuk erişkin olarak kısa kalabilir mi?
Bir çocuk yeterli hızda büyüdüğü, hatta yaşıtlarına göre uzun boylu olduğu halde erişkin çağında kısa kalabilmektedir. Bunda, ergenliğin erkence başlaması ya da zamanında başladığı halde hızlı seyretmesi rol oynamaktadır.
Ergenlik normalde kızlarda en erken 8 yaşını bitirip 9 yaşına basınca, erkeklerde ise en erken 9 yaşını bitirip 10 yaşına basınca başlamaktadır. “Erkence” başlaması ise kızlarda 7-8 yaş arasında, erkeklerde 8-9 yaş arasında başlaması olarak tanımlanabilir.
Kızlarda ergenlik çoğunlukla göğüs gelişmesi, daha seyrek olarak da kıllanma ile başlar. Erkeklerde ise ergenliğin ilk bulgusu erbezlerinin büyümesidir ki bu hekim tarafından ölçülerek saptanabilir. Kıllanma ve peniste büyüme de erkek çocuklarda ergenliğin diğer belirtilerini oluşturur.
Klinik izlenimler ergenliğe erken değilse de erkence (7-8 yaş arası) giren kız çocuklarının bir artış gösterdiği yönündedir. Bu durum ise ergenlik döneminden önce yaşıtlarına göre uzunca boylu olan bir kız çocuğunun erişkin olarak kısa kalmasına yol açabileceğinden, ergenlik belirtileri erkence gözlendiğinde çocuğun hekim tarafından değerlendirilmesi uygun olacaktır. Aynı dönem 8-9 yaş arasındaki erkek çocuklar için de geçerlidir.
Diğer taraftan zamanında başlamış olsa da hızlı seyreden ergenlik de boyun kısa kalmasına yol açabilmektedir. Örneğin aynı yaş ve boyda ergenliğe giren iki çocuktan ergenliği hızlı seyreden seyretmeyene göre daha kısa olacaktır.
Ergenliğin zamanlamasının veya hızının erişkin boyunu olumsuz yönde etkilemesi engellenebilir mi?
Boy-ergenlik ilişkisi açısından, hiç olmazsa, kız çocuklar 8 yaşından itibaren, erkek çocuklar ise 9 yaşından itibaren büyüme ve ergenlik yönünden değerlendirilmelidir. Böylece erkence başlamış ya da zamanında başlamış ancak hızlı seyreden ergenlik nedeni ile erişkin boyunun kısa olması engellenebilecektir, çünkü erkence ergenliğin veya hızlı seyreden ergenliğin erişkin dönemde boy kısalığına yol açabileceği hekim tarafından belirlendiği takdirde ergenlik ertelenebilmektedir. Yine bu tedavinin başarısı da tedaviye erken dönemde başlanabilmesine bağlıdır.
Prof. Dr. Oya Ercan
Yayınlanması için gönderdiğiniz yazılar [Yazar]